Sport

In dit themanummer besteden we aandacht aan sociaal-ruimtelijke vraagstukken omtrent de rol van sport in de samenleving. Brede maatschappelijke trends en ontwikkelingen, zoals individualisering, neoliberalisering en de financiële crisis zorgen voor een toename van (ruimtelijke) ongelijkheid en over het algemeen voor een afname van sociale cohesie binnen gemeenschappen op verschillende schaalniveaus. Ook de vraag hoe om te gaan met de huidige aantrekkingskracht van steden en krimp van rurale regio’s is een van de voornaamste uitdagingen van deze tijd. Sport is van oudsher een verbindende factor in de samenleving, en kan – zowel op het platteland als in de stad – sociale cohesie faciliteren terwijl sportparticipatie sociale uitsluiting onder kwetsbare groepen tegen kan gaan. In dit AGORA-nummer verschaffen wij de lezer een beeld van de wijze(n) waarop sport er vandaag de dag wel of niet in slaagt deze rol inderdaad te vertolken. In hoeverre, en op welke manieren, is sport in staat om de sociale participatie van moeilijk bereikbare maatschappelijke groepen te vergroten? Hoe belangrijk is de aanwezigheid van openbare sportvoorzieningen? Bij het beantwoorden van deze vragen richten wij ons vooral op de context van Nederland en Vlaanderen, maar wordt er ook gekeken naar buitenlandse casussen, zoals Glasgow, waar voetbal wordt ingezet om de hardnekkige territorialiteit onder jongeren in bepaalde buurten aan banden te leggen.

Deze pagina bewerken.

Maakbaar toerisme

In dit nummer bevindt AGORA zich in de zomerse sferen van vakantie, ontspannen tripjes en recreatieve dagjes uit. Toerisme wordt wereldwijd een steeds belangrijkere sector en op veel plaatsen zetten beleidsmakers in op de ontwikkeling van toerisme als motor voor economische groei. Wij achten de tijd rijp voor een kritische beschouwing van de maakbaarheid van toeristische bestemmingen. Zo belichten we de transformaties van oorlogslandschappen en industrieel erfgoed naar toeristische attracties, en brengen we in beeld hoe deze hun oorspronkelijke cultuurhistorische en functionele waarden hebben veranderd. Ook reflecteren we op de betekenis van cultuurlandschappen voor een aan veranderingen onderhevige plattelandseconomie. Maar niet alleen de maakbaarheid van toerisme wordt besproken, ook de grenzen aan die maakbaarheid. Wie profiteert er van toerisme en wie juist niet? Hoe blij zijn we nu eigenlijk als inwoners met een door toeristen overstelpte woonplaats en wat betekent dit voor de houdbaarheid van onze toeristische ontwikkeldrift? 

Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Barbaren (redactioneel) door Egbert van der Zee
Maakbaar toerisme: kansen en kaders door Arie Stoffelen, Boris van Zanten en Egbert van der Zee
De aantrekkingskracht van culturele hoofdsteden door Steffen Fokkema

Varia:
Placemaking van ongedocumenteerde migranten in Italië door Joris Schapendonk en Kolar Aparna
Water en ruimte blijvend verbonden door Wim Kuijken (rubriek ‘Vrije Ruimte’)

(Re)Actie

Van de Egyptische burgers op het Tahrir-plein tot de wereldwijde Occupy-beweging, collectieve acties die de gevestigde sociale structuren in vraag stellen zijn brandend actueel. In het huidige nummer wil AGORA de ruimtelijke aspecten van sociale bewegingen in beeld brengen. We bekijken op welke manier sociale bewegingen een rol spelen in de sociale constructie van de ruimte en op welke manier ze de ruimte inzetten om hun boodschap duidelijk te maken.

Acties zijn vaak een reactie op een gegeven ruimtelijkheid, waarbij de grens tussen actie en reactie niet altijd even duidelijk is. Bovendien zijn er veel meer manieren waarop ruimtelijkheid een rol speelt voor sociale mobilisatie dan de klassieke bezetting van een bepaalde plek. Zo hebben virtueel activisme en protestmarsen elk een heel eigen ruimtelijk karakter of reageren bepaalde bewegingen expliciet vanuit een bepaalde ruimtelijke agenda. Het nummer reflecteert over actuele vormen van verzet en plaatst ze tegelijkertijd binnen een historisch kader. Verwacht dus een spannend nummer.

 Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Brood en spelen tegen reactie? (redactioneel) door Egbert van der Zee
Ruimtelijkheid van collectieve actie door Nicolas Van Puymbroeck, Federica Bono en Tim Devos
David tegen Lange Wapper door Maarten Loopmans

Varia:
Paradox van de Avantgarde door Jurgen Hoogendoorn (rubriek ‘Vrije ruimte’)
Landschap verdient ontwerp door Sylvie van Damme

Mobiliteitstransities

Ons huidige mobiliteitssysteem is op de lange termijn niet houdbaar en verandering is noodzakelijk, zo zeggen steeds meer vervoersexperts. Vanuit de vraagzijde wordt er steeds meer druk op het vervoersstelsel uitgeoefend: we leven langer, hebben per persoon gemiddeld meer auto’s, en reizen vaker en verder. Tegelijkertijd hebben we te maken met een milieuprobleem, omdat we teveel broeikasgassen uitstoten en teveel fossiele brandstoffen verbruiken. In het komende nummer verkent AGORA wat ons te doen staat in het licht van deze grote uitdagingen. Eén ding is duidelijk: het traditionele ‘predict and provide’-credo voldoet niet meer. De vervoersplanologie kan niet meer volstaan met het volgen en extrapoleren van de trends van de afgelopen decennia. Voor een duurzame toekomst zal een transitie, een fundamentele verandering in de manier waarop we ons van dag tot dag verplaatsen, op den duur onontkoombaar zijn. Een kritische analyse van onze huidige vervoersplanologie is daarom noodzakelijk. Maar we kijken ook verder, de toekomst in. Een transitie naar duurzame mobiliteit is immers per definitie een langetermijnproject. In het komende nummer verkennen we deze opgave: wat zijn de mogelijkheden voor een (radicale) transitie van ons huidige vervoerssysteem? En hoe zou de toekomstige mobiliteit in Nederland, Vlaanderen en daarbuiten er dan uiteindelijk moeten uitzien?

Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Duivels dilemma der mobiliteit (redactioneel) door Egbert van der Zee
Een nieuw mobiliteitstijdperk door Florian Langstraat, Stephan Valenta & Peter Pelzer
Mobiliteit als optie door Luca Bertolini (rubriek ‘Vrije ruimte’)
Gefixeerd op techniek door Florian Langstraat & Toon Zijlstra
Rechtvaardigheid als raamwerk door Karel Martens

Varia:
Starters in Amsterdam: nieuwe ongelijkheden? door Cody Hochstenbach

Universiteit

AGORA bestaat dertig jaar en dat noopt tot reflectie. Reflectie op AGORA als blad, maar vooral reflectie op de wonderlijke evolutie van kennisproductie sinds haar oprichting. AGORA nam zich steeds voor onafhankelijk, maatschappijrelevant én kritisch te zijn. Maar is een dergelijke houding tegenwoordig nog waardevol?

Ter voorbereiding van nog eens dertig jaar AGORA richten wij ons voor het jubileumnummer op de rol van dé kennisproducent bij uitstek: de universiteit. In deze tijden van crisis en maatschappelijke veranderingen verwachten overheid en maatschappij wonderen van de universiteit. Ze moet economieën draaiende houden door nieuwe uitvindingen te ontwikkelen en nieuwe generaties bestuurders, ingenieurs en experts op te leiden. En dat steeds meer in een internationale context, waarbij ‘objectieve’ maar meedogenloze indices menig ambitieus academicus tot overspannenheid drijven. Het universiteitsbestuur ziet haar rol nog ruimer en werpt zich in toenemende mate op als vastgoedmagnaat en ontwikkelaar van wetenschapsparken. Op die manier beïnvloedt ze de fysieke ruimte van haar vestigingslocatie steeds sterker. Tegelijkertijd wordt een universiteit verondersteld onafhankelijk te blijven en maatschappelijke veranderingen kritisch te belichten.

Zijn die vele rollen wel te vereenzelvigen? En wat voor sociaalruimtelijke vragen roept dit op? Moet AGORA zich nog spiegelen aan de universiteit als kennisproducent? Het 30-jarig jubileumnummer van AGORA verkent de ruimtelijke schaduwen van de ivoren torens van het Nederlandse en Vlaamse universitair systeem.

Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Onder professoren (redactioneel) door Peter Pelzer
Tijd, kwaliteit, universiteit (redactioneel) door Egbert van der Zee
Over aardappels en zelfplagiaat door themaredactie Universiteit
Slow science en haar erfgenamen door Tim Cassiers (rubriek ‘Vrije ruimte’)
Universitaire crisis door Henk van Houtum (rubriek ‘Vrije ruimte’)
Volledig transparant publicatieplatform door Marco te Brömmelstroet (rubriek ‘Vrije ruimte’)
Succes verblindt door Martijn Duineveld en Raoul Beunen (rubriek ‘Vrije ruimte’)
Brussels Academy door Eric Corijn en Geert Cochez (rubriek ‘Vrije ruimte’)
Universiteit voor het Algemeen Belang door Leonor Wiesbauer, Maarten Desmet & Tim Devos (rubriek ‘Vrije ruimte’)
AGORA 2009-2013: Een magazine in zwart-wit door Peter Pelzer, Michiel van Meeteren & Jesper van Loon

Nachtleven

Steeds vaker staan jongeren en hun uitgaansgedrag in het middelpunt van de belangstelling. Het recente uitgaansgeweld in Eindhoven, de rellen in Haren, maar ook de continue belangstelling van de media voor het ‘uit de hand lopend alcoholgebruik’. Uitgaan kent zijn eigen morele setting, en plezier in de nacht resulteert regelmatig in ongewenst gedrag zoals lawaai, wildplassen, afval, bedreigingen en vernielingen. Dergelijke berichten zijn niet goed voor de stedelijke reputatie en veel Nederlandse gemeenten zetten daarom – samen met ondernemers en politie – in op een beleid van ‘veilig uitgaan’.

Er is tot nu toe weinig bekend over het gebruik van stedelijke openbare ruimten in de nacht en de gevolgen van de excessieve inzet op veiligheid op het welbevinden van het uitgaanspubliek. Er lijkt sprake van een paradox. Enerzijds is er een zekere mate van wanorde, spanning en onvoorspelbaarheid nodig om uitgaansgebieden voor consumenten aantrekkelijk te maken en te houden. Tegelijkertijd moet alles veilig zijn en zijn de lokale belangen van de nachteconomie groot. Dit themanummer van AGORA neemt vanuit verschillende invalshoeken de stedelijke nacht en het uitgaansleven onder de loep.

Bestel dit nummer nu hier.
Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Nachtetnografie (redactioneel) door Peter Pelzer
De nacht als onontgonnen onderzoeksterrein door Ilse van Liempt & Irina van Aalst
Stadsonderzoek is nachtblind door Lodewijk Brunt
Carnaval aan de Amstel door Ton Nabben

Varia:
Verkiezingsklassieker door Herman van der Wusten (Rubriek ‘Klassiekers’)
Ordenen van de ruimte door Erwin van der Krabben (Rubriek ‘Vrije ruimte’)

Imago

Het imago van een plek is een product geworden dat stadsbesturen graag verkopen. De marketing die ze daarbij gebruiken doet soms niet onder voor die van een bekend cola-merk. Er is echter één groot verschil: we wonen in deze colafles. Het imago vormt wie we zijn en hoe we leven. In de omslag van een industriële naar een postindustriële samenleving is de scheidslijn tussen de gebruikswaarde en de belevingswaarde vervaagd: onze leefomgeving is steeds meer een verhandelbaar product geworden. Maar is de manier waarop overheidsbeleid heden ten dage wordt ingezet om imago’s van steden en buurten te verbeteren wezenlijk anders dan voorheen? Hoe sterk zijn de ongestuurde imago’s nog? Moeten zij het altijd afleggen tegen gestuurde imago’s? City marketing wordt ook ingezet om de trots van de bewoners te vergroten. Wanneer leidt zo’n gestuurde imagoverbetering tot vervreemding en verdrukking?

In het themanummer ‘Imago’ laten we zien op welke (publiek-private) machtsconstructies deze gestuurde imagoveranderingen zijn gebouwd en waarom het voor overheden vrijwel onmogelijk is om af te zien van ruimtelijke marketing. Terwijl de overheidsbudgetten krimpen en corporaties in de uitverkoop staan, is een keuze voor de gesubsidieerde bouw van een markant gebouw of citymarketing moeilijk uit te leggen. Dit belastinggeld zou immers ook ingezet kunnen worden om werkelijke sociale problemen op te lossen. In dit nummer benaderen we alle kanten van imagoveranderingen op een kritische manier en duiken we ‘het veld’ in om te zien hoe de professionals er zelf over denken. Schaalniveaus staan in dit themanummer centraal omdat beeldvorming op verschillende niveaus heel anders kan werken.

Bestel dit nummer nu hier.
Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Imago (redactioneel) door Peter Pelzer
Goede Imago’s: doel of middel? door Christel van Wijk, Barend Wind & Martin Boisen
Citymarketeer in crisistijd - interview met Frits Huffnagel & Frans van der Avert door Jorn Koelemaij

Varia:
Stereotype werkelijkheden door Clemens de Olde (rubriek ‘de Vergelijking’)
Samen anders veranderen door Henk Ovink (rubriek ‘Vrije ruimte’)

Ouderen

In Nederland en België worden steeds meer mensen oud. Het is niet voor niets dat politieke partij 50Plus en Omroep MAX de laatste jaren steeds meer leden krijgen. De gevolgen van de vergrijzing worden in de media vaak in economische termen beschreven: de zorgkosten rijzen de pan uit en pensioenherzieningen lijken onvermijdelijk. Maar dat is niet het hele verhaal. De vergrijzing heeft ook belangrijke ruimtelijke gevolgen. Deze gevolgen staan in dit AGORA themanummer ‘Ouderen’ centraal. We staan stil bij de ruimtelijke gevolgen van het gedrag van de ouderen van nu, die mobieler, vitaler en hoger opgeleid zijn dan ooit te voren. Zij trekken er vaker op uit dan eerdere generaties en zorgen daarmee voor een grotere en andere belasting van ’s lands wegen, fietspaden en parkeerplaatsen. Niet alleen het gedrag, maar ook de behoeften van ouderen zijn anders vergeleken met vroeger. Deze behoeften vragen om ruimtelijke aanpassingen, zoals verbeteringen van de toegankelijkheid van gebouwen en de bouw van levensloopbestendige woningen. Maar wie is verantwoordelijk voor deze aanpassingen in de ruimte? De gemeente, woningcorporaties of de ouderen zelf? Eén van de belangrijkste wensen van ouderen is zo lang mogelijk zelfstandig te wonen. Gelukkig maar, want door de huidige bezuinigingen in de zorg is de toegang tot bijvoorbeeld verzorgingstehuizen beperkt. Veel gemeenten investeren daarom in woonservicegebieden. Maar zijn deze woonservicegebieden wel de juiste oplossing voor de specifieke problemen van ouderen op het platteland en in de stad? En wat is belangrijk in de woonomgeving voor het welbevinden van ouderen? Sommige ouderen verhuizen liever naar het buitenland. Waarom? En doen Vlaamse ouderen dit om andere redenen dan Nederlandse ouderen?

Bestel dit nummer nu hier.
Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Oud (redactioneel) door Peter Pelzer
Ruimte voor ouderen door Mirjam Klaassens en Annelies Beek
Transnationaal ouder worden – interview met Tine Buffel, Dale Dannefer en Chris Phillipson door Maarten Loopmans en Valerie De Craene

Varia:
Regie over de ruimte door Jan Pronk (rubriek ‘Vrije ruimte’)

Groene ruimte

Uit diverse onderzoeken blijkt het belang van groen voor leefbaarheid, de waarde van onroerend goed en sociale veiligheid in de stad. Echter, geen enkele gemeente ontkomt aan bezuinigingen, ook niet op het openbaar groen. De terugtrekkende gemeente wil onder het mom van ‘gedeelde verantwoordelijkheid’ bewoners en bedrijven meer betrekken bij de aanleg, het beheer en onderhoud van groen. Zelf nemen bewoners ook steeds vaker het heft in handen als het gaat om het (snipper)groen in hun buurt.

Groene bewonersinitiatieven zoals buurtmoestuinen, guerilla gardening, geveltuinen, het adopteren van groen en groene daken zijn wereldwijd in opmars. Deze initiatieven worden toegejuicht omdat ze sociale cohesie, natuur- en voedseleducatie en gezondheid zouden bevorderen. Maar gelden deze effecten voor de hele buurt of stad of alleen voor de deelnemers van het initiatief? Hoe (on)gewoon is het dat bewoners voor de openbare ruimte in hun omgeving zorgen? En hoe kan de gemeente inzetten op bewonersparticipatie als er tegelijkertijd een bezuinigingsopgave ligt?

In dit themanummer belichten verschillende auteurs hoe stedelijk groen gecreëerd en onderhouden wordt en welke participatievormen hierin zijn te ontdekken.

Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:
Inhoudsopgave (pdf)
Meanderen (redactioneel) door Peter Pelzer
Samen werken aan een groene stad door Roos de Haan

Varia:
Nederland vs. Vlaanderen: Broodheren en geëngageerde acadimici door Peter Pelzer en Michiel van Meeteren (rubriek ‘de Vergelijking’)
Denkend aan de Lange Wapper door Michiel Dehaene (rubriek ‘Vrije ruimte’)

Seksualiteit

Seks. Het is iets wat ons allen bezighoudt. Een website van een dagblad hoeft maar het woord in de titel te plaatsen en binnen de kortste keren wordt het artikel gekatapulteerd in de lijst van ‘meest gelezen artikelen’. Seks verkoopt, zoals het succes van Fifty Shades of Grey ons onlangs nog duidelijk maakte. Maar zijn we ons echt bewust van hoe groot de invloed van seks en seksualiteit is op ons dagelijks leven en ruimtelijk gedrag? Wat is eigenlijk het verband tussen seksualiteit en ruimte, en wat is de rol van normen en waarden daarbij? Waarom mogen seksueel getinte scènes op tv pas na een bepaald uur in de huiskamers verschijnen? Waarom vind je nooit een prostitutiebuurt naast een lagere school? En waarom verkiezen homo’s een stedelijke omgeving om in te wonen? In hoeverre laten normen en waarden bepaalde seksuele vrijheden toe, en wie bepaalt wat wel en niet hoort in de openbaarheid? Wat maakt bijvoorbeeld dat een vrouw in rok soms als ‘sexy’ en soms als ‘slet’ wordt beschouwd?
Normen en waarden over seksualiteit beïnvloeden in sterke mate hoe we omgaan met tijd en ruimte. AGORA vindt dan ook dat het tijd is om prangende vragen daaromtrent onder de loep te nemen – want wie niet vraagt, blijft maagd. Dit en meer in het AGORA-nummer Seksualiteit.

Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:
Inhoudsopgave (pdf)
Blinde vlekken (redactioneel) door Peter Pelzer
Seksualiteit in de 21ste eeuw door Valerie De Craene, Martin Zebracki & Karolien Vermeiren

Varia:
Nederland vs. Vlaanderen: Vreemd en Verwant door Peter Pelzer en Toon Dirckx (rubriek ‘de Vergelijking’)
Regiogemeenten gaan steden wurgen door Kees Terlouw (rubriek ‘Vrije ruimte’)