Omgevingsdenken

De ruimtelijke wetgeving in zowel Nederland als Vlaanderen staat momenteel op een kruispunt. In beide gevallen is er sprake van een periode van transitie; binnen enkele jaren wordt nieuwe ruimtelijke wetgeving uitgerold, waar vandaag de dag op moet worden geanticipeerd. Maar tegelijkertijd hebben beleidsmakers en uitvoerende actoren nog te maken met de spelregels van het huidige beleid. Nederland bereidt zich voor op de komst van de nieuwe Omgevingswet met de daarbij horende Omgevingsvisies. Deze wetgeving moet in 2021 van kracht worden.  In Vlaanderen wordt gewerkt aan het Beleidsplan Ruimte. Dit plan werd in de afgelopen jaren al voorbereid door wijzigingen aan de Codex Ruimtelijke Ordening en de goedkeuring van een Instrumentendecreet in juli 2018.

In dit nummer gaan we in op de vragen wat het nieuwe RO beleid precies inhoudt, waar het verschilt van het oude of huidige beleid en welke mogelijkheden het nieuwe ruimtelijk beleid in Nederland en Vlaanderen biedt voor de coördinatie van oude en nieuwe maatschappelijke opgaven. Ook kijken we naar de huidige ‘tussenperiode’ waar we ons momenteel in begeven en hoe verschillende overheden, en gemeenten in het bijzonder, hier mee om gaan.

Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Redactioneel – door Jorn Koelemaij.
Onderweg naar Omgevingsdenken - Inleidend artikel door Clemens de Olde, Barend Wind, Simon Lox, Marianne de Beer en Sabine Miedema.
Participeren moet je leren – door Annelies Beek en Laura van den Vrijhoef.
Betonflop – door Pascal de Decker.
Voor een wereldbewust gevoel van plek – door Marleen Buizer ( rubriek ‘Vrije Ruimte’).

Muziek

Iedereen weet waar the House of the Rising Sun staat. Er zijn talloze nummers geschreven waarin plaatsen een belangrijke rol spelen, maar wat weten we van de geografie van muziek? Muziekgeografie is in Nederland en Vlaanderen een vrijwel onaangeroerd thema, maar behelst de gehele discipline van de geografie: van culturele geografie tot ontwikkelingsstudies en van stadsgeografie tot economische geografie. Het volgende nummer is een introductie in de muziekgeografie en onderzoekt de relatie tussen sociaalruimtelijke vraagstukken en muziek, waarbij er aandacht is voor een breed scala aan onderwerpen. Onderwerpen die de revue passeren zijn, onder andere: instrumentalisering van muziek voor sociale cohesie, importantie van festivals voor de stadsecologie, de rol van muzikaal erfgoed voor stadsontwikkeling en globalisering van de popmuziek. Bestel dit nummer nu hier.

Voor de inhoudsopgave en online beschikbare artikelen:

Inhoudsopgave (pdf)
Redactioneel - door Marianne de Beer
De ontgonnen wereld van de muziekgeografie – door Jorn Koelemaij, Valerie de Craene, Emiel Maliepaard en Nicolas Dewulf.
Detroit in 10 liedjes – door Leonieke Bolderman.
Stigma op achterstandswijken: onjuist, onwaar en oneerlijk – door Christian Zielinski & Isa van der Wielen.
Voortschrijnend regionaal ontwerp – door Annet Kempenaar ( rubriek ‘Vrije Ruimte’).

Metabolisme

Ons dagelijks leven is ondenkbaar zonder de circulatie en transformatie van allerhande stromen: water, energie, voedsel, materialen, afval. Daar staan we echter niet altijd bij stil: Wanneer we de kraan opendraaien is er immers water; met een druk op de knop is er licht; wanneer we de vuilniszak buiten zetten is even later het afval weg. In het AGORA-nummer‘stedelijk metabolisme’ willen we toch eens dieper ingaan op het belang van deze processen voor de stad. Denken over de materiaalstromen doorheen de stad duikt steeds vaker op. Vaak is dit ingegeven door duurzaamheidsoverwegingen. Er schuilt dan ook een grote opportuniteit in het efficiënter gebruiken van de beschikbare grondstoffen. Maar het stedelijk metabolisme heeft ook een socio-politieke en culturele dimensie. Want hoe organiseren we immers de toegang tot water, energie of voedsel? Stedelijk metabolisme gaat over zeer tastbare processen. Vele onderzoekers, beleidsmakers en ontwerpers proberen daardoor om de materiaalstromen te meten, te begrijpen of anders vorm te geven. Deze zeer concrete beschouwingen, observaties en projecten vormen het vertrekpunt van dit nummer. Vanuit diverse perspectieven plaatsen we het stedelijk metabolisme in zijn historische, ruimtelijke, en maatschappelijke context.

Bestel dit nummer nu hier.

Hoogbouw

In Nederland is de vraag naar woningen in de grote steden de laatste jaren enorm toegenomen. In België heeft de volgens velen noodzakelijke verdichting zelfs tot een ‘betonstop’ geleid. Anti-stedelijk bouwen in ‘het groen’ lijkt niet meer van deze tijd. Volgens de heersende opinie is wonen in hoge dichtheden in de stad is niet alleen wenselijk vanuit duurzaam-ecologisch oogpunt, maar ook nog eens goed voor de economie. Deze hoge dichtheden en ‘mixed-use communities’ stimuleren namelijk ontmoetingen, hetgeen zou leiden tot innovatie en een verbeterde concurrentiepositie.
Geen wonder dus dat vraagstukken omtrent hoogbouw weer helemaal terug zijn op de beleidsagenda’s. Waar achter de modernistische hoogbouw in de vorige eeuw nog een sociaaldemocratisch verheffingsideaal schuilging, lijken hedendaagse residentiële hoogbouwprojecten vooral voort te vloeien vanuit een meer neoliberale ideologie. In deze AGORA komen verschillende visies, perspectieven en meningen over 21e-eeuwse woontorens aan bod. Voor wie is de hedendaagse hoogbouw precies bestemd, waarom is dit wel of geen goed idee, en wat zijn de alternatieven?

Bestel dit nummer nu hier.

Eetculturen

Voedsel is een graadmeter geworden voor veranderingen in dorpen, steden en wijken. De lokale bakker adverteert met speltbrood en brouwerijen met speciaal bier hebben gezorgd voor een heuse bierrevolutie in Nederland. Voedsel is onlosmakelijk verbonden met onze cultuur, maar heeft ook een maatschappelijke waarde. Hierbij speelt mee dat de gemiddelde consument niet meer tevreden is met een simpel broodje kaas. Ambacht, culinair, uniek en beleving spelen een grotere rol in ons eetpatroon en daar spelen de trends van hippe foodtruck festivals en foodhallen weer handig op in. Daarbij rijst ook de vraag wie er profiteert van het nieuwe voedsellandschap, en wie niet.

In het aankomende themanummer “Eetculturen” kijken we met een ruimtelijke blik naar de ontwikkeling van voedsel op ons gedrag en onze ruimte. Wat zijn de gevolgen van de plek waar je woont en wie je bent op wat je eet?

Bestel dit nummer nu hier.

Antropoceen

Een van de buzz woorden van dit moment is het woord ‘antropoceen’. De term is oorspronkelijk afkomstig uit de geologie om het nieuwe geologische tijdvak aan te duiden waarin we ons nu bevinden; het tijdvak dat gekenmerkt wordt door de invloed van de mens op de vormgeving en morfologie van de planeet Aarde. Maar de term is inmiddels opgepikt door verschillende stromingen binnen de wetenschap en de politiek, wat gezorgd heeft voor meerdere interpretaties en verschillende geluiden binnen dit debat. Maar betekent het nou om te leven en te werken in het antropoceen? Is er een gemene deler te vinden in de manier waarop verschillende (academische) disciplines invulling geven aan het begrip. In het eerste themanummer van 2018, getiteld ‘antropoceen’, is er ruimte voor een aantal van deze stemmen en invalshoeken om zo dit populaire en vaak nog vage concept te duiden en in te kaderen.

Bestel dit nummer nu hier.

Stedelijke Diversiteit

Steden in de Westerse wereld worden steeds diverser. Onderzoekers spreken van toenemend super-diverse of hyper-diverse steden en wijken, waarmee ze benadrukken dat zowel tussen als binnen groepen grote verschillen bestaan in termen van demografische kenmerken, sociale identificaties (bijvoorbeeld op het gebied van gender en klasse), juridische status, attitudes (bijvoorbeeld zeer religieus of niet), ruimtelijk gedrag (gebruik maken van de buurt of niet), en leefstijl (de een is bijvoorbeeld meer op een stedelijk leven gericht dan de ander). Beleidsmakers zien zich in toenemende mate geconfronteerd met deze groeiende diversiteit en vragen zich af welk beleid in die steeds meer diverse samenleving mogelijk en effectief is. Dit themanummer van AGORA verdiept zich in de betekenis van de toenemend complexe stedelijke diversiteit voor beleidsmakers, bewoners en ondernemers. De gastredacteuren interviewen beleidsexperts in de Vlaamse en Nederlandse context over hun visie op bestaand diversiteitsbeleid en recenseren het nieuwste boek van Richard Florida ‘The New Urban Crisis’. In verschillende artikelen is er aandacht voor de percepties en ervaringen van bewoners en ondernemers in diverse wijken.

Bestel dit nummer nu hier.

China

Stevenen we zo langzamerhand af op een multipolaire wereldorde, met daarin een prominente politieke- en economische rol voor de Chinezen? Feit is dat de  invloed van China de afgelopen jaren behoorlijk is toegenomen. Dit is niet alleen terug te zien in de manier waarop de huidige president Xi Jingping wordt ontvangen tijdens zijn staatsbezoeken aan Nederland en België, maar ook in hoe wij vanuit ‘het Westen’ al enige jaren met open mond kijken naar de indrukwekkende infrastructurele projecten die men er op grote schaal realiseert. Dit AGORA-nummer gaat in op de recente en toekomstige ontwikkelingen van deze opkomende grootmacht. Hierbij kijken we naar geopolitieke en internationale aspiraties, culturele- en economische trends en ruimtelijke beleidsstrategieën en interacties. Wat zijn de sociaal-ruimtelijke gevolgen van ‘het nieuwe China’, en wat kunnen Nederlandse en Vlaamse beleidsmakers van hen leren?

Bestel dit nummer nu hier.

Stedelijk verzet

Lange tijd is de veronderstelling dat fundamentele politieke tegenstellingen achterhaald zijn. Politiek zou zijn verworden tot het domein van technocratische discussies binnen gestelde kaders (parlementen). Hoewel vakbonden en klassieke linkse protestbewegingen aan invloed lijken te hebben ingeboet, is het verzet tegen de politieke consensus van de vrije markt niet weg. Het volgend themanummer richt zich op nieuwe ‘tegenbewegingen’. Hierbij richten we ons niet op het standaardrepertoire van de grote sociale bewegingen, maar juist op zoek gaan naar verzet uit onverwachte hoek – door bevolkingsgroepen die anders niet zo snel geassocieerd worden met verzet. Wie zijn deze groepen en hoe uiten zij hun verzet tegen het neo-liberale gemeengoed? De stad speelt hierbij een cruciale rol als incubator voor verzet. De gastauteurs in dit nummer belichten mobilisering van zeer verschillende bevolkingsgroepen in zeer verschillende steden, die zich op subtiele of juist lawaai-achtige wijze weerbaar opstellen.

Bestel dit nummer nu hier.

Slimme stad

Van de Smartphone in je zak tot de Slimme thermostaat in je huiskamer: slimme technologie wordt steeds belangrijker in ons dagelijks leven.De exponentiële groei van beschikbare data en technologische ontwikkelingen om data te verwerken tot slimme toepassingen zorgen voor een revolutie in de ruimtelijke ordening. Onder de noemer ‘smart cities’ experimenteren steden over de hele wereld met de implementatie van slimme technologie om de leefbaarheid voor hun bewoners te vergroten, aantrekkelijker te worden voor bedrijven en om openbaar bestuur en ruimtelijke ordening efficiënter en trefzekerder te organiseren. In het themanummer ‘Slimme stad’ wordt ingegaan op de zin en onzin achter het idee van smart cities. Naast een kritische reflectie op dit moeilijk te definiëren concept, wordt er gekeken naar manieren waarop beleidsmakers en bedrijven in België en Nederland op dit moment bezig zijn om een stad slimmer te maken.

Bestel dit nummer nu hier.